نور درمانی

نور درمانی، یکی از روش‌های مهم درمانی در بیماری‌های مختلف پوستی است.

فتو تراپی یا لایت تراپی نوعی روش درمانی است که شامل قرار گرفتن در معرض لامپ های فلورسنت یا منابع دیگر نور مانند چراغ هالوژن، نور خورشید و دیودهای ساطع کننده نور (LED)است.

فوتو درمانی برای معالجه برخی شرایط پزشکی موثر می‌باشد. نور درمانی همچنین به عنوان فتو تراپی و هلیوتراپی نیز شناخته می‌شود.

نور درمانی یکی از روش‌های مهم درمانی در بیماری‌های مختلف پوستی مانند بیماری‌های پیگمانتاسیون و پسوریازیس (صدف پوستی)، اگزمای پوستی (درماتیت)، رزاسه، خارش‌های ناشی از نارسایی کلیوی، خارش‌های ناشی از تماس با آب‌، خارش ناشی کلستاز کبدی محسوب می‌شود.
تابش نورهای ماوراء بنفش با طول موج بین 400-290 نانومتر اثرات متعددی بر روی پوست انسان دارد که دو عملکرد آن جهت درمان بیماری‌های پوستی استفاده می‌شود. اثر اول آن تحریک و تکثیر سلول‌های رنگدانه ساز پوستی، ملانوسیت، می‌باشد و دیگر اثر مفید آن تنظیم و مهار سیستم ایمنی پوستی ( که در ایجاد تعداد زیادی از بیماری‌های پوستی دخیل است ) می‌باشد.

اشعه مورد استفاده در این سیستم با نام UVB در نور طبیعی خورشید نیز وجود دارد که هنگام ساطع شدن از دستگاه با نفوذ در پوست باعث کُند شدن رشد سلول‌های تحت تأثیر بیماری و کاهش تعداد سلول‌های ملتهب در پوست می‌شود. پس از معاینه و تجویز فتوتراپی توسط پزشک متخصص، در طی جلسه‌های مشخص‌شده و به مدت تعیین‌شده، اشعه مصنوعی UVB به پوست تابش داده می‌شود.

فتوتراپی یا نور درمانی را می‌توان در ترکیب با دیگر روش‌های درمانی سیستمیک (از قبیل داروهای تزریقی) و یا موضعی مورد استفاده قرار داد. در همراهی با درمان‌های سیستمیک، کیفیت نتایج کسب ‌شده از فتوتراپی به نحو قابل‌توجهی افزایش می‌یابد و این امکان را فراهم می‌کند که دوز پایین‌تری از داروهای سیستمیک تجویز شود.

روش نور درمانی باعث تحریک سلول‌های پوست شده و عمل بازسازی پوست را انجام می‌دهد، این روش برای برطرف کردن لکه‌های پوستی، آکنه و جوان سازی پوست نیز کاربرد موثری دارد. ماسک‌های نور زا از طریق چشم هدف قرار می‌گیرند و به مرور زمان باعث رفع اختلال و بیماری‌ها می‌شوند، در نتیجه پوستی شاداب و جوان از طریق این نوع روش نور درمانی خواهید داشت.

عملکرد طول موج‌های دستگاه ال ای دی تونلی و ماسک سر و گردن ال ای دی :

LED آبی با طول موج 430 تا 470 نانومتر : نور آبی تمام باکتری‌های آکنه در زیر سطح پوست را از بین می‌برد که باعث از بین بردن جوش‌های فعال و همچنین از به وجود آمدن جوش‌های جدید بدون نیاز به هیچ گونه دارویی جلوگیری می‌نماید.

LED سبز با طول موج 525 تا 550 نانومتر : باعث ریلکس کردن پوست می‌گردد و از بین بردن کک و مک را تسریع کرده و سوختگی‌های ناشی از آفتاب و لکه‌های پیری را درمان مینماید. نور سبز هایپر پیگمنتیشن و یا سیاه شدگی نواحی پوست به دلیل کاهش ملانین را نیز درمان می‌کند.

LED زرد با طول موج 590 نانومتر : نور زرد بهترین درمان جهت رفع قرمزی پوست است. نور زرد جریان اکسیژن را به سلول‌های پوست افزایش داده و انرژی دوباره‌ای به آن می‌بخشد.

LED آبی فیروزه‌ای با طول موج 590 نانومتر : باعث افزایش متابولیسم سلول‌های پوست شده و فعالیت آن‌ها را افزایش می‌دهد.

LED سفید با طول موج 590 نانومتر : نور سفید به تقویت پوست تضعیف شده می‌پردازد و پوست را از حالت شلی در می‌آورد.

LED قرمز با طول موج 590 نانومتر : نور قرمز با افزایش جریان خون، باعث تحریک فرآیند کلاژن سازی می‌شود.
LED بنفش با طول موج 590 نانومتر : از ترکیب دو رنگ آبی و قرمز به وجو می‌آید که باعث از بین بردن آکنه و اُسکار‌های روی آکنه می‌شود.

نور درمانی چه مزایایی دارد ؟

از جمله مزایایی که نور درمانی دارد کمترین عوارض بعد از درمان و استفاده از این روش بجای داروهای شیمیایی برای افراد حساس مانند زنان باردار یا شیرده را شامل می‌شود. کاربردهای لایت تراپی به غیر از جوان سازی پوست به شرح زیر است :

پسوریازیس
پسوریازیس یک بیماری التهابی خود ایمنی پوستی است. در چند دهه گذشته، از فتو‌تراپی به طور گسترده‌ای برای درمان پسوریازیس پایدار، از جمله تنه، پوست سر، بازوها و پاها و پسوریازیس جزئی ناخن استفاده شده است.

آسیب آفتاب
اشعه ماوراء بنفش به دلیل قرار گرفتن در معرض نور خورشید مزمن، بیشترین آسیب‌های پوستی را بر عهده دارد. برخی مطالعات حاکی از آن است که نور قرمز پوست را در برابر آسیب اشعه ماوراء بنفش محافظت می‌کند. زیرا در صبح، طول موج‌های قرمز تا مادون قرمز نزدیک به طیف خورشیدی هستند و پوست را برای اشعه UV مضر که بعداً در روز رخ می‌دهد، آماده می‌کنند.

آکنه ولگاریس
مشاهدات و مطالعات بالینی نشان داده‌اند كه بیماران بعد از قرار گرفتن در معرض نور خورشید طبیعی، بهبود آكنه را تجربه می‌كنند. به طور خلاصه اشعه ماورا بنفش خورشید، توسط پورفیرین‌هایی که به طور طبیعی در فولیکول‌های چربی تولید می‌شوند جذب میگردند.

طول موج‌های طولانی تر مانند نور قرمز، پورفیرین‌ها را به میزان کمتری فعال می‌کنند، اما در اعماق پوست نفوذ می‌کنند که مستقیماً غده‌های چربی را هدف قرار می‌گیرند و با تأثیرگذاری بر انتشار سیتوکین از ماکروفاژها، خاصیت ضد التهابی داشته باشد.

ویتیلیگو
ویتیلیگو یک اختلال رنگدانه اکتسابی است که با تغییر شکل پوست و مو مشخص می‌شود. مطالعات متعددی نشان داده است که پس از ۶-۸ ماه از نور درمانی قرمز در ۶۴ درصد بیماران میزان قابل توجهی از رنگدانه مشاهده شده است.

سوختگی
بیمارانی که دچار عارضه آفتاب سوختگی بوده‌اند یک یا دو بار در روز به مدت ۳ ساعت از درمان نور قرمز استفاده میکندد که منجر به کاهش قرمزی، تورم، سوزش و لایه برداری پوست آنها بوده است.

عوارض نور درمانی چیست :

لایت تراپی یا نور درمانی هیچ عارضه خطرناک و رایجی نداشته و آن را روشی امن و بی خطر می‌دانند.
برای جلوگیری از تخت تاثیر قرار گرفتن چشم‌ها بهتر است چشمانتان را ببندید.
عوارض نادر : سردرد، تهوع، خستگی چشم‌ها

تکنولوژی انواع دستگاه‌های نوردرمانی یا فتوتراپی :

به طور کلی دستگاه‌های نور درمانی به لحاظ عملکرد و تکنولوژی درمانی به سه نوع تقسیم می‌شوند :

: PUVA که از ترکیبات متوکسالن به صورت موضعی یا خوراکی و سپس از تابش اشعه UVA استفاده می‌شود.
: BB UVB یا UVB با طیف وسیع
: NBUVB یا UVB با طیف محدود که جدیدترین فرم نوردرمانی محسوب می‌شود و از نور UVB با طول موج 310 نانومتر استفاده می‌گردد.

نوردرمانی NBUVBچیست :

این فرم از نوردرمانی جدیدترین و راحتترین فرم نوردرمانی محسوب می‌شود . لامپ‌های مورد استفاده در دستگاه‌های UVB متعارف، طول‌موج‌های 280-330 نانومتر ساطع می‌کنند. تحقیقات به‌عمل‌آمده نشان می‌دهد طول‌موج‌های زیر 300 نانومتر باعث ایجاد التهاب یا سوختگی در پوست می‌شود و احتمال ابتلا به سرطان پوست را افزایش می‌دهد. دستگاه‌های نسل جدید Narrow Band UVB با حذف طول‌موج‌های زائد و زیان‌بخش UV، تنها طول‌موج‌های 311-312 را ساطع می‌کنند.

حذف طول‌موج‌های مضر، اجازه می‌دهد بیمار در معرض شدت بالاتر و مدت زمان بیشتر تابش قرار گیرد و حداکثر نتایج را از فتوتراپی به‌دست آورد و نتیجتا طول دوره درمان کاهش یابد.

تحقیقات پزشکی نشان می‌دهد با این روش فتوتراپی، 38 تا 40 درصد مبتلایان به پسوریازیس، تا یک سال نیاز به فتوتراپی مجدد ندارند.

بررسی‌های دقیق در مورد عملکرد نور ماوراء بنفش در مورد عملکرد UVB بر روی پوست بیماران مبتلا به بیماری پسوریازیس نشان داده است که تابش اختصاصی این طول موج از نور، منجر به افزایش اثرات درمانی، کاهش تعداد جلسات لازم جهت بهبودی و کاهش اثرات جانبی نور درمانی مانند سوختگی، تاولهای دردناک، قرمزی و خارش شدید وکارسینوژنیسیتی نوردرمانی می‌شود. همچنین مطالعات بالینی نشانگر آن بوده‌اند که درمان با NBUVB در بیماری‌های پسوریازیس و ویتیلیگو ( پیسی) اثری تقریبا برابر با درمان PUV دارد، بدون آنکه نیاز به مصرف متوکسالن و در نتیجه عوارض و مراقبت‌های لازم پس از درمان متوکسالن باشد. در واقع عوارضی که در مورد PUVA گاه غیر قابل اجتناب به نظر می‌رسد، مانند سوختگی و تاول، در مورد NBUVB بسیار نادر است. امروزه NBUVB انتخاب اول در نوردرمانی پسوریازیس محسوب می‌شود. همچنین نوردرمانی بخصوص NBUVB در درمان اگزمای آتوپیک، آلوپسی ناحیه ای گسترده، کهیر (اورتیکاریا پیگمنتوزا) و واکنش پیوندGVH کاربرد دارد.

مشاهده شده است NBUVB در درمان برخی از بیماری‌ها مانند خارش مزمن برتر از PUVA عمل می‌نماید . NBUVB تقریبا در تمامی بیماری‌هایی که PUVA بکار می‌رود ( در بالا ذکر شده است ) موثر واقع می‌شود.

تعداد جلسات نور درمانی چقدر است ؟

جلسات نور درمانی معمولا در مورد بیماری ویتیلیگو بصورت 2 جلسه در هفته و در مورد سایر بیماریها بین 4-2 جلسه در هفته انجام می‌پذیرد. شروع درمان با دوزهای پایین تر معمولا حدود نصف دوز اریتم زا ( MED ) می‌باشد و بتدریج افزایش می‌یابد تا هنگامی که اریتم در پوست بیمار ظاهر شود. شروع اثر درمان در بیماران مختلف متفاوت می‌باشد ولی عموما در دو ماه پس از شروع درمان اثرات مثبت درمانی ظاهر می‌گردد . در مورد بیماری‌های عود کننده مانند پسوریازیس می‌توان پس از بهبودی بیماری درمان پیشگیری کننده بصورت 1 جلسه در هفته تا 1 جلسه در ماه برای بیمار برقرار نمود.

در طول دوره درمان بیمار باید از مصرف داروهایی که پوست را نسبت به نور حساس می‌نماید ( تترا سیکلین و داکسی سیکلین و ….. ) خودداری نماید و همچنین پس از هر مرحله نور درمانی مابقی همان روز درمان را از ضد آفتاب مناسب استفاده نماید. نوردرمانی در بیماری‌هایی که توسط اشعه ماوراء بنفش تشدید می‌شوند ( مانند لوپوس ، حساسیت به نور ، کهیر آفتابی و ….. ) ممنوعیت استفاده دارد. همچنین ناحیه تناسلی آقایان باید در طول جلسه نوردرمانی پوشیده باشد و چنانچه بیماری این ناحیه را درگیر کرده باشد از سایر روش‌های درمانی جهت درمان آن استفاده گردد.

نوردرمانی می‌تواند اثرات مثبت درمانی برخی از داروها مانند نئوتیگاسون، آنترالن موضعی، ایزوترتینوئین و تاکرولیموس موضعی را تشدید نماید و در موارد مقاوم به درمان از همراهی این داروها با نوردرمانی به صلاحدید پزشک معالج استفاده شود. نوردرمانی بهتر است بصورت همزمان با داروهای سیستمیک تضعیف کننده سیستم ایمنی بدن مانند سیکلویسپورین و متوترکسات و… استفاده نگردد.

به طور خلاصه نوردرمانی بخصوص به روش NBUVB به عنوان یک روش موثر و کم عارضه مطرح است که در بسیاری از موارد قادر است بیمارانی را که به سایر درمان‌ها پاسخ نداده‌اند یا سرعت پاسخ آن‌ها کند بوده است را درمان نماید. این روش در بیماری‌هایی مثل پسوریازیس، ویتیلیگو و لنفوم پوستی به عنوان یکی از بهترین انتخاب های اول مطرح است و در مواردی مثل اگزمای شدید یا خارش‌های مزمن و یا خارش‌های ناشی از نارسایی کلیوی و ….. می‌تواند بیمارانی را که به سایر درمان‌ها پاسخ نداده‌اند را مداوا نماید.

نکات قابل توجه قبل از نور درمانی :

مشورت با پزشک در مورد مصرف هر نوع داروی شیمیایی و گیاهی
پرهیز از مصرف داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی بدن مانند سیکلویسپورین، متوترکسات و …
پرهیز از مصرف داروهایی که پوست را به نور حساس می‌کند. مانند تتراسیکلین، داکسی سیکلین و …
پاک کردن موضع از هر گونه مواد آرایشی، لوسیون، کرم مرطوب‌ کننده، کرم ضد آفتاب و خوشبوکننده بدن

توصیه‌های بعد از نور درمانی :

استفاده از پماد هیدروکورتیزون %1 یا آکوآفور روی موضع، حداکثر 3 تا 4 روز
شستشوی صورت و بدن با پاک‌ کننده‌های ویتامینه و ملایم
عدم استفاده از مواد آرایشی تا بهبودی کامل پوست
استفاده از کرم ضد آفتاب مناسب پوست
پرهیز از انجام ورزش‌های پر تحرک یا ورزش‌هایی که سبب گرم شدن پوست می‌شوند. مثل : سونا و جکوزی
عدم استفاده از هر نوع محصول مراقبت از پوست که محرک باشد تا زمانی که پوسته پوسته شدن آن تمام شود.