لیزر

لیزر چیست و چه کاربردی برای سلامتی دارد ؟

با اینکه احتمالاً می‌دانید ماهیت لیزر و نور معمولی، یکسان و هر دو موجی اکترو مغناطیسی شامل بسته‌های انرژی به اسم فوتون هستند؛ اما یک لیزر می‌تواند از نور معمولی یک لامپ بزرگ یا حتی نور حاصل از فلش عکاسی در شب قوی‌تر باشد. شاید مثال زیر برای درک شهودی از تفاوت لیزر و نور معمولی مناسب باشد.

فرض کنید که در وان حمام، دست خود را به صورت رفت و برگشت حرکت داده و یک موج تولید می‌کنید. احتمالاً بتوانید با افزایش سرعت و تکرار این کار موجی قدرتمند‌تر را تولید کنید. حال اگر می‌توانستید این کار را میلیون‌ها بار در اقیانوسی بزرگ انجام دهید چه اتفاقی می‌افتاد؟! می‌توان گفت که یک لیزر کاری مشابه فوق را با امواج نوری انجام می‌دهد. در واقع تقویت نور در یک لیزر، با نور ضعیفی آغاز و طی چندین بار حرکت رفت و برگشتی در محیطی موسوم به کاواک، بر انرژی آن افزوده و تقویت می‌شود.

ویژگی‌های پرتو لیزر

نور معمولی حاصل از یک لامپ شامل همه رنگ‌ها (همه فرکانس‌های مرئی)، به اصطلاح نور سفید است. اما نور حاصل از لیزر، پهنای فرکانسی کمتری داشته و در شرایط ایده‌آل می‌تواند نوری تک‌رنگ Monochromatic تولید کند. برای مثال یک لیزر می‌تواند پرتویی با رنگ‌های مختلف، اغلب سبز و قرمز و یا حتی بی‌رنگ در فرکانس‌های مادون قرمز و فرابنفش و ایکس (XX) تولید کند.

نور حاصل از یک لامپ در همه جهات پخش می‌شود، حتی با استفاده از لنز یا بازتاب‌دهنده‌‌ها در چراغ‌قوه‌ها نور آن مسیری مخروطی و در نهایت پخش (واگرا) می‌شود. در حالی که نور حاصل از یک لیزر، پرتویی باریک بوده که به دلیل واگرایی خیلی کم مسیر طولانی‌تری نسبت به نور عادی طی می‌کند. این مفهوم به همدوسی (Coherence) طولی معروف است.

یک لامپ، پرتوهایی در فازهای مختلف تولید می‌کند. در واقع فاز هر پرتو یا به طور دقیق‌تر هر فوتون تابشی، در هر زمان متفاوت بوده و هیچ نظم خاصی در آن‌ها وجود ندارد. این در صورتی است که پرتوهای حاصل از یک لیزر همگی هم‌فاز بوده و در یک زمان مشخص همگی با‌هم به بیشینه و دامنه خود می‌رسند. این امر به همدوسی زمانی معروف است. پرتو حاصل از لیزر را می‌توان مثل رژه منظم سربازان ارتش که همگی در یک ردیف و پشت سرهم با حرکات یکسان راه می‌روند، تشبیه کرد. در حالی که نور حاصل از یک لامپ مثل پیاده‌شدن مسافران قطار است که همگی به صورت غیر‌منظم به سمت درب‌های خروجی هجوم ‌می‌آورند.

با توجه به ویژگی‌های منحصر به‌ فرد لیزر، در حوزه‌ی پزشکی برای درمان بیماری‌ها و عمل‌های جراحی از لیزر استفاده می‌شود.

امروزه از لیزر به جای چاقو در جراحی‌ها استفاده می‌شود.

مزایای استفاده از لیزر در جراحی‌ها، عبارتند از :

• برش زخم : مزیت جراحی با لیزر نسبت به جراحی سنتی بدون لیزر، برش زخم به وسیله اشعه لیزری است. در جراحی سنتی بدون لیزر پس از برش به وسیله چاقو، بیمار متحمل درد، خونریزی و مشکلات پانسمان و رسیدگی پس از عمل می‌شود.
• بیهوشی : بیهوشی عمومی یکی از نگرانی‌ها و محدودیت‌های عمل جراحی است. در روش جراحی با لیزر، با بی حسی موضعی بیمار، مشکل برطرف می‌شود.
• درد و خونریزی : جراحی با لیزر، درد و خونریزی کمتری دارد. اشعه لیزر هنگام ترمیم اعصاب آسیب دیده، دردی ندارد. در روش جراحی با لیزر، مویرگ و عروق خونی بدون خونریزی سوزانده می‌شوند.
• بستری بیمار : پس از جراحی سنتی بیمار به علت درد، بیهوشی عمومی و خونریزی مجبور به بستری شدن در بیمارستان به مدت 1 الی 2 روز می‌باشد. در روش جراحی با لیزر، بیمار بلافاصله مرخص و به کارهای روزمره خود می پردازد.
• مدت زمان عمل : مدت زمان عمل با لیزر، کمتر 1 ساعت است. جراحی سنتی با توجه به بیهوشی، برش زخم، تخلیه و پانسمان مدت زمان بیشتری طول می‌کشد.
• هزینه : هزینه جراحی سنتی با توجه به مدت زمان جراحی، بستری بیمار، پانسمان‌های متعدد و داروهای مصرفی، نسبت به جراحی با لیزر بسیار بیشتر است.
• انتقال بیماری : به علت جراحی باز بدون لیزر، احتمال انتقال بیماری‌های عفونی و خونی در روش جراحی سنتی بیشتر است.

استفاده از لیزر برای زیبایی پوست

یکی دیگر از استفاده لیزر در پزشکی، جوان سازی و زیبایی پوست است.
برای جوان سازی پوست و رفع مشکلات پوستی استفاده از لیزر کم هزینه، با سرعت و بدون عوارض است.

کاربرد لیزر برای زیبایی پوست عبارت است از :

• برداشت خال‌های عروقی روشن و تیره
• رفع لکه‌های مختلف پوستی مانند کک و مک و خالکوبی‌ها
• درمان و کاهش رشد موهای زائد بدن
• رفع چین و چروک پوست
• رفع زگیل‌های پوستی، جای زخم، بخیه و سوختگی
• رفع چاقی موضعی بدن (سلولیت)